Boy Kısalığı: Aileler İçin Bilmeniz Gerekenler ve Çözüm Önerileri

Boy kısalığı, genel olarak çocuğunuzun  yaşıtlarına göre daha kısa olması olarak tanımlanabilir.

Hangi çocuklar boy kısalığı veya daha doğru bir ifade ile büyüme sorunu açısından araştırılmalıdır?

Ölçülen mevcut boy durumu toplum ve cinsiyet normallerine göre yapılan değerlendirmede 3 persantilin altında olan çocuklar boy kısalığı açısından değerlendirilmelidir. Burada sıklıkla yapılan hatalardan birisi ebeveyinlerden birisi veya ikisinin de kısa olduğu durumlarda ‘genetik kısa’ denilerek boy kısalığı olan çocuğun yeterince değerlendirilmemesidir. Evet, boyun asıl belirleyicisi genetik faktörlerdir ve ebeveyinleri kısa boylu olan çocukların kısa boylu olması çoğu zaman doğaldır ancak her zaman bu denklem doğru değildir. Şu unutulmamalıdır ki bazı genetik boy kısalığı nedenleri tedavi edilebilir. Sonuçta kısa boylu her çocuk ‘ailevi veya genetik kısa’ denilmeden önce dikkatlice değerlendirilmelidir. 

Yapılan değerlendirmede boy kısalığı henüz olmayan (yani mevcut boyu 3 persantilin üstünde olan) ancak yaş ve ergenlik durumuna göre beklenen uzamayı yapmayan çocuklar da kısa boylu çocuk gibi değerlendirilmelidir. Örneğin 4 yaşından sonra ergenliğe kadar olan süreçte yıllık uzaması 4.5-5.0 cm/yılın altında olması normal değildir ve incelemelidir.

Son olarak boyu yine 3 persantilin altında olmayan ancak ebeveyinlerine, başka bir ifade ile genetik potansiyel durumuna göre beklenen boy durumunda olmayan çocuklar da olası patolojik durumlar açısından değerlendirilmelidir.

Sonuçta mevcut boy, uzama hızı ve beklenen boya göre yapılan değerlendirmelerin sonucuna karar verilmelidir.

Normal Boy Uzamasını Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Genetik faktörler final boyun temel belirleyicisi olmakla birlikte; sağlıklı beslenme, hormonal faktörler ve genel sağlık durumu da final boya etki yapmaktadır.

Boy kısalığı nedenleri nelerdir?

Ailevi veya yapısal büyüme-ergenlik gecikmesi gibi fizyolojik durumlar boy kısalığı nedeni olarak karşımıza çıkabileceği gibi, genetik hastalıklar, yakalama büyümesini gerçekleştiremeyen düşük doğum ağırlığı, beslenme sorunları, kronik sistemik hastalıklar ve hormonal hastalıklar gibi patolojik bir çok durum da kısa boya neden olabilir.

 

Eve trambolin alalım mı?

Düzenli fizik aktivite genel sağlık açısından son derece yararlı olmakla birlikte; ip atlamak, trambolin de sıçramak gibi uzun boy ile ilişkilendirilen aktivitelerin boy uzaması ile bir ilişkisi yoktur.

 

Boy uzamasını hızlandırmak için hangi takviyeyi alalım?

Sağlıklı beslenen çocuklarda kullanılacak bir takviyenin boy üzerinde olumlu etkisi yoktur. Eğer yapılan değerlendirmelerde saptanan bir eksiklik var ise düzeltilmelidir.

 

Sonuçta ‘sağlıklı çocuk sağlıklı büyür’; normal büyüme süreci, uygun büyüme eğrileri üzerinden genetik potansiyel de dikkate alınarak izlenmeli ve anormal bir durum görüldüğünde gerekli değerlendirilmeler yapılmalıdır.

 

Özetle;

• Çocuğunuzun boyu, yaşıtlarına göre belirgin şekilde kısa ise (3 persantilin altında),
• Yıllık boy uzaması yetersiz ise, yani büyüme eğrisinde ani bir düşüş varsa,
• Çocuğunuzun boyu, ebeveynlerin boyuna göre beklenen aralığın altında ise
• Gebelik hastasına göre küçük doğmuş ve 2 yaşına geldiği halde halen yaşıtlarını yakalamadı ise, çocuk endokrinoloji uzmanı tarafından değerlendirme yapılmalıdır.

Akran Zorbalığı ile Baş Etmek İçin Ailelere Öneriler

Kısa boylu çocuklar, maalesef bazen akran zorbalığına maruz kalabilir. Bu durum, çocuğun özgüvenini zedeleyebilir ve okul hayatını olumsuz etkileyebilir. Ancak, doğru yaklaşımlarla çocuğunuzun bu süreci daha kolay atlatmasına yardımcı olabilirsiniz. Elbette unutulmaması gereken bir diğer nokta da şudur; sağlıklı bir çocuk da yaşıtlarına göre daha kısa boyda olabilir, gereksiz tedaviler de çocuk için bir tür zorbalık olabilecektir. Aşağıda genel olarak akran zorbalığı ile baş edebilmeye ait bazı öneriler bulacaksınız.

1. Çocuğunuzla Açık İletişim Kurun

• Çocuğunuzun size güvenmesini sağlayın. Ona, herhangi bir zorbalık durumunda sizinle paylaşabileceğini hissettirin.
• "Bugün okul nasıl geçti?" gibi sorularla sohbeti başlatın ve onu dinlemeye hazır olduğunuzu gösterin.
• Zorbalıkla ilgili konuşurken yargılayıcı olmayın. "Sen de biraz dikkat etsen" gibi cümleler yerine, "Bu senin hatan değil, yanındayım" gibi destekleyici ifadeler kullanın.

2. Özgüvenini Destekleyin

• Çocuğunuzun kısa boylu olmasını bir eksiklik olarak görmemesini sağlayın. Ona, herkesin farklı özelliklere sahip olduğunu ve bunun normal olduğunu anlatın.
• Hobilerini ve ilgi alanlarını keşfetmesine yardımcı olun. Spor, sanat veya müzik gibi aktiviteler, özgüvenini artırabilir.
• Başarılarını takdir edin ve onu motive edin. Küçük başarılar bile özgüvenini güçlendirir.

3. Zorbalıkla Baş Etme Becerileri Öğretin

• Çocuğunuza, zorbalıkla karşılaştığında nasıl tepki vermesi gerektiğini öğretin. Örneğin, sakin kalmasını, zorbalık yapan kişiye basit, doğrudan, net ama düşmanca olmayan cevaplar vermesini ve hemen bir yetişkine haber vermesini söyleyin.
• Rol yapma oyunlarıyla zorbalık senaryolarını canlandırabilir ve nasıl tepki vereceğini pratik yapabilirsiniz.

4. Okul ile İş Birliği Yapın

• Çocuğunuzun öğretmeni ve okul yönetimiyle iletişim halinde olun. Zorbalık durumunda okulun ne gibi önlemler aldığını öğrenin.
• Okulun zorbalıkla mücadele politikalarını sorgulayın ve gerekirse psikolojik danışmanlık desteği talep edin.

5. Duygusal Destek Sağlayın

• Zorbalığa maruz kalan çocuklar, kendilerini yalnız ve çaresiz hissedebilir. Ona her zaman yanında olduğunuzu hissettirin.
• Duygularını ifade etmesine yardımcı olun. Örneğin, duygularını yazmasını veya resmetmesini önerebilirsiniz.
• Gerekirse bir psikolog veya danışmandan profesyonel destek alın.

Unutmayın: Zorbalık Kabul Edilemez

Akran zorbalığı, çocuğunuzun ruh sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir. Bu nedenle, zorbalıkla mücadele etmek için hem evde hem de okulda proaktif bir yaklaşım benimsemek önemlidir. Çocuğunuzun kendini güvende ve değerli hissetmesini sağlamak, onun hem bugünü hem de geleceği için büyük bir fark yaratacaktır.