Osteoporoz Nedir?
Çocuklarda Osteoporozun Nedenleri Nelerdir?
Çocuklarda birincil olarak kemiğe ait nedenler ile osteoporoz gelişebileceği gibi, kemik sağlığını etkileyen ikincil sistemik hastalıklara bağlı da osteoporoz gelişebilir. Birincil kemik hastalıkları genetik nedenlere bağlı gelişir, ailede benzer hastalık öyküsü uyarıcı olabilir. Hormonal nedenler, malnütrisyon ve kronik sistemik hastalıklar gibi nedenler sistemik osteroporoz nedenleri olarak sayılabilir.
Çocuklarda Osteoporoz Tanısı Konulur?
Çocuklarda düşük kemik mineral yoğunluğuna ek olarak klinik olarak anlamlı kırık öyküsü* varlığında osteoporoz tanısı konulabilir.
*Alt ekstremitelerde (uyluk, bacak veya ayakta) tek uzun kemik kırığı veya üst ekstremitelerde (kol, ön kol ve ellerde) iki veya daha fazla uzun kemik kırığı veya tek omurga kemiği kırığı olması klinik olarak anlamlı kırık olarak kabul edilmektedir. Elbette bir kemik yeterince enerjiye maruz kalırsa (örneğin ciddi bir trafik kazası) kırılması beklenir. Ancak osteoporozdan şüphelenmek için bu kırıkların görece düşük enerji ile yani kemiğin maruz kaldığı travma ile açıklanamayacak şekilde olması gereklidir.
** Omurga (vertabra) kırıkların tek bulgusu inatçı bel ağrısı olabileceği gibi bazen belirgin bir yakınmaya neden olmayabilirler. Şüphe duyulan olgularda yan vertebra grafisi bazen magnetik rezonans görüntüleme ile omurga kırıklarının denetlenmesi gerekebilir.
Çocuklarda Kemik Mineral Yoğunluğu Ölçüm Sonucu Değerlendirirken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Çocuklarda kemik mineral yoğunluğu kemik dansitometri cihazlarında dual-enerji X-ray absorbsiyometri (DEXA veya DXA) ile ölçülmektedir. Çocuklarda DXA için lomber omurga alanı tercih edilmelidir. Sonuç çocuğun yaş ve cinsiyete uygun veriler ile karşılaştırmasını veren Z-skoru üzerinden yorumlanmalıdır. Çocuklarda T-skoru erişkinlerden farklı olarak kullanılmaz. Daha önce de vurguladığım gibi sadece kemik mineral yoğunluğunun yani DXA Z-skorunun düşük olması ile osteoporoz tanısı konulmamalıdır.
Özetle;
- Ailenizde genetik bir kemik hastalığı öyküsü var ise,
- Çocuğunuzda mevcut travma ile açıklanamayacak bir kırık öyküsü var ise çocukluk çağı osteoporozu yönünden değerlendirme yapmak gereklidir.
Sağlıklı Kemik Yapısı için Neler Yapılmalıdır?
Kemik sağlığı için en önemli alışkanlıklarından biri doğru beslenmedir. Sağlıklı kemikler oluşturmak için düzenli fizik aktivite yapılmalı, doğru beslenmeli, özellikle de yeterince kalsiyum ve D vitamini alınmalıdır. Dengeli bir beslenme planı ek olarak çocukların kilosunu sağlıklı bir aralıkta tutmaya yardımcı olabilir. Fazla kilo kemik sağlığı açısından zararlıdır.
Kalsiyum
Kalsiyum sadece güçlü kemik oluşturmaktan daha fazlasını yapar. Ayrıca kaslarımızın, kalbimizin ve sinirlerimizin düzgün çalışmasına yardımcı olur. Besinler ile yeterli kalsiyum almazsak, vücudumuz ihtiyacımız olan kalsiyumu kemiklerimizden alır. Zamanla bu süreç kemikleri zayıflatır ve osteoporoz riskini artırır. Besinlerde yeterince kalsiyum almamak, bir çocuğun kemik kırılma riskini artırabilir. En iyi kalsiyum kaynakları süt, peynir ve yoğurt gibi süt ürünleridir. Kalsiyum içeren diğer yiyecekler arasında balık, yapraklı yeşil sebzeler ve tahıllarla yapılan yiyecekler de (ekmek gibi) bulunur.
D Vitamini
D Vitamini çocuklarda ve yetişkinlerde kemik sağlığını destekler çünkü, yiyeceklerden aldığımız kalsiyumun barsaklardan emilmesine yardımcı olur. D vitamini diğer vitaminlerden farklıdır. Aslında steroid yapıda olan vitamin D, güneş ışığı maruziyeti ile deride kolesterolden sentezlenebilir. Bu nedenle D vitamini güneş ışığı vitamini olarak da bilinir. Bazı durumlarda güneş ışığı bireyin vücudu için gerekli D vitamini düzeyine ulaşması için yeterli olmayabilir. Böyle durumlarda bu vitamini içeren sınırlı sayıda besinin tüketilmesi veya diyetin çeşitli ürünlerle desteklenmesi katkı sağlayabilir. Her yıl nisan-ekim ayları arasında 400-1200 ünite/gün D vitamini takviyesi kullanılması yazın güneş ışınları ile sağlanan D vitamini depolarının korunmasına yardımcı olabilir.
Fiziksel aktivite
Kaslar kullandığımızda güçlenir ve aynı şey kemikler için de geçerlidir. Düzenli egzersiz, sağlıklı kemiklerin büyümesi için önemlidir. Fiziksel olarak aktif çocuklar, daha az aktif çocuklara göre daha fazla kemik kütlesi kazanır ve yetişkin olduklarında kemik kütleleri genellikle yüksek kalır. Çocukların kemikleri için en iyi fiziksel aktivite seçenekleri ağırlık taşıma ve direnç egzersizleridir.
Özetle sağlıklı kemikler için;
-Dengeli beslenin,
-Yeterince kalsiyum ve D-vitamini alın,
- Hareket edin…
