Konjenital Hipotiroidi ve Çocuklarda Tiroid Sorunları

Tiroid bezi, boynun ön kısmında yer alan ve metabolizmayı düzenleyen önemli bir organdır. Tiroid hormonları, normal büyüme ve gelişme dışında birçok metabolik süreç için kritik öneme sahiptir. yazıda, konjenital hipotiroidi ve çocuklarda görülen diğer tiroid sorunları hakkında bilgi vermeye çalışacağım. Amca önce tiroidin bezinin yavaş çalışmasına hipotiroidi, hızlı çalışmasına yani fazla tiroid hormonu üretmesinin hipertiroidi, tiroid bezinin fonksiyonlarından bağımsız olarak büyümesine ise guatr denildiğini belirtmek isterim.

Konjenital Hipotiroidi Nedir?

Konjenital hipotiroidi, bebeklerde doğuştan tiroid hormonu eksikliği veya yetersizliği durumudur. Bu durum, tiroid bezinin yeterince gelişmemesi veya yeterince tiroid hormonu üretememesi nedeniyle ortaya çıkabilir. Konjenital hipotiroidi, erken teşhis ve tedavi edilmezse kalıcı zeka geriliğine neden olabilir, ancak zamanında uygun şekilde tedavi edilir ise çoğu zaman her hangi bir sekel kalmadan süreci atlatacaktır.

Teşhis ve Tarama:
Konjenital hipotiroidi, yenidoğan tarama programları kapsamında erken teşhis edilebilir. Doğumdan sonraki ilk birkaç gün içinde topuk kanı alınarak TSH (tiroid uyarıcı hormon) seviyeleri ölçülür. Anormal değerler saptanırsa, ileri tetkikler yapılır. Tama sonucunun normal çıkması durumunda geri bildirim yapılmamaktadır.

Her TSH Yüksekliği İçin İlaç Tedavisi Verilmesi Gerekir mi? 
Hayır tarama testinde (topuk kanı incelemesi) TSH değeri yüksek saptanan her olguya ilaç tedavisi başlanması gerekmez. Venöz kan testlerinin (serbest T4 ve TSH) sonucunda tamamen normal tiroid fonksiyonları olduğuna karar verilebileceği gibi göre bazen izlem kararı verilebilir.

Tedavi Nasıl Yapılır? İlacı Kullanırken Nelere Dikkat etmeliyiz?

Konjenital hipotiroidi, levotiroksin adı verilen sentetik tiroid hormonu ile tedavi edilir. İlaç ağızdan hap olarak verilir, anne sütü veya kaynatılıp ısıtılmış suda kolaylıkla eriyen bir ilaçtır. Levotiroksin aç karnına barsaktan emilmekle birlikte illa aç karına veya saatlerinde vermenize gerek yoktur. Günün aynı zamanında verip aynı rutini tekrarlamak yeterli olacaktır. Kan kontrolü yapılacağı zaman ilacın kan örneğini verdikten sonra verilmesi gereklidir veya ilaç alındı ise kan örneğini en az 4 saat sonra vermek gerekir. Levotiroksin oral demir ilaçları ile birlikte verilmemelidir, iki ilacın arasında en az 2 saat olması sağlanmalıdır.   

Geçici mi? Kalıcı mı? İlacı Ne Zaman Kesmeyi Deneyelim?

Yapılan değerlendirmede konjenital hipotiroidinin kesin olarak kalıcı olduğuna karar verilebiliyorsa (örneğin tiroid bezi yokluğu gibi yapısal sorunlar) ilacın kesilmesinin denenmesine gerek yoktur. Ancak emin olunamıyor ise, beyin gelişiminin tiroid hormonu yetersizliğinden kalıcı olarak etkilenmediği yaş olan 3 yaş beklenmelidir. Ancak klinik koşullar uygun ise 3 yaşından önce de ilaç kesilmesi denenebilir. İlaç kesilmesinin denenmesi için uygun zaman ve karar mutlaka hekim tarafından verilmelidir.

Çocukluk Çağı Tiroid Sorunları

Çocukluk çağında başlayan tiroid hastalıkları, otoimmün yani vücudun kendi bağışıklık sisteminin tiroid bezine ait yapıları yabancı kabul etmesi ve ona karşı antikor oluşturması sonucu meydana gelen hastalıklardır. Çocukluk çapında hipotiroidinin en sık nedeni Hashimoto tiroiditi iken hipertiroidinin en sık nedeni ise Graves hastalığıdır, her iki hastalık da otoimmün hastalık grubundadır.

Hashimoto Tiroiditi ile İlgili Sık Karşılaştığım Sorular

Hashimoto Tiroiditli Anne Doğum Sonrası Bebeğinin Tiroid Hormonlarına Baktırmalı mı?
Hayır; ulusal hipotiroidi taraması için alınan kapiller TSH taraması dışında ek bir tetkik yaptırmaya gerek yoktur. Ancak klinik şüphe varlığında ek tiroid fonksiyonları ölçülmesi gerekebilir.

Hashimoto Tiroiditi Tanılı Her Çocuğun İlaç Kullanması Gerekli midir?
Hayır, tiroid fonksiyonlarında levotiroksin kullanmayı gerektirecek bir bozulma olmadığı sürece tedaviye gerek yoktur.

Hashimoto Tiroiditiyim, Antikor Düzeylerim (Anti-TPO ve Anti-Tg) Düşmüyor, Ne Yapmam Gerekir?
Antikor düzeylerinin izlenmesine gerek yoktur, hastalığın doğal seyrinde antikor düzeylerinde artma veya azalma olması doğaldır. Tedavi kararı antikor düzeylerine göre verilmez.

Hashimoto Tiroiditli Çocuğun Glutensiz Beslenmesine Gerek Var mı?
Hayır, Çölyak Hastalığı teşhisi konulmadığı sürece glutensiz beslenmenin bir anlamı yoktur.

Tuz Tercihim Nasıl Olmalı?
İyotlu tuz kullanmanız uygun olacaktır.